Tuesday, March 1, 2011

ब्लॉक खरेदी

ब्लॉक खरेदी
सहकारी गृहनिर्माण संस्था अनेक वर्षे अस्तित्वात आहेत. त्यातील ब्लॉक्सचे मालक एकतर मूळ खरेदीदार असतात वा त्यांचे वारस असतात किंवा मूळ मालकाकडून खरेदी केलेले संपूर्ण नवीन मालकही असूं शकतात. सोसायटीच्या शेअर सर्टिफिकेट्सवर नाव असणे एवढी एकच मालकीची कागदोपत्री खूण मालकाजवळ असते. मूळ खरेदीदार असेल तर त्याच्या संपूर्ण मालकीहक्काबद्दल काही संदिग्धता असण्याचे कारण नाही.
मूळ खरेदीदार मालक मृत झाल्यावर त्याने नामनिर्देशन केलेले असेल तर त्याप्रमाणे शेअर सर्टिफिकिटावर एका (किंवा क्वचित अधिक) वारसाचे नाव सोसायटीचे कार्यकारी मंडळ नमूद करिते. त्यावेळी ’नॉमिनी’ म्हणून नाव लावले’ असा शेरा सर्टिफिकिटावर लिहिला जात नाही. नाव लागले म्हणून त्या व्यक्तीची ’संपूर्ण’ मालकी खरे तर सिद्ध होत नाही! नामनिर्देशन ही एक ’सोय’ आहे. तो वारसाहक्काचा ’निवाडा’ नव्हे याबद्दल आता दुमत राहिलेले नाही. अशा वारसाने तो ब्लॉक तिसर्‍या व्यक्तीला विकला तर नवीन खरेदीदाराला, विकणारी व्यक्ति ’पूर्ण मालक’ आहे कीं ’नॉमिनी’ आहे हे शेअर सर्टिफिकेट पाहूनहि कळण्याला मार्ग नाही. व्यवहार पुरा झाल्यावर नवीन खरेदीदाराचे नाव सर्टिफिकेटवर नोंदवण्यापूर्वी सोसायटीचा कार्यवाह वा कार्यकारी मण्डळ जागरूक असेल तर इतर वारसांकडून ’ना हरकत’ प्रमाणपत्र आणण्याचा आग्रह धरूं शकेल वा Indemnity Bond घेऊं शकेल. त्याने सोसायटीच्या हितसंबंधाचे रक्षण होईल. पण खरेदीदाराचे काय? नॉमिनी सोडून इतर वारसदार त्याचेकडून आपल्या हिश्शापोटी पैसे मागूं लागले तर त्याने काय करावे? त्याला पळतां भुई थोडी होईल!
तेव्हां Buyer Beware! हे तत्त्व ध्यानात ठेवून विकणारी व्यक्ति मूळ मालक आहे कीं ’नॉमिनी’ या नात्याने ’सोयीपुरती’ मालक झालेली आहे, (इतर वारसदारांचेहि हक्क आहेत), हे खरेदीदाराने काळजीपूर्वक तपासून पाहिले पाहिजे व त्याने सोसायटीकडे चौकशी केल्यास त्याला सत्य परिस्थिति सांगितली गेली पाहिजे. खरे तर ’नॉमिनी’चे नाव शेअर सर्टिफिकेटवर लावताना तशी स्पष्ट नोंदच सर्टिफिकेटवर सोसायटीने करण्याचा नियम झाला तर चांगले होईल. तसे झाले तर खरेदीदाराला प्रथमच शेअर सर्टिफिकेट पहायला मागता येईल व सत्यपरिस्थिति कळेल व फसवणूक होणार नाही.
’सात-बारा’ किंवा ’सिटी-सर्व्हेचे प्रॉपर्टी कार्ड’ यावर कोणताही फेरफार करताना कारण वा संबधित कागदपत्र याची पूर्ण नोंद केली जाते. त्यामुळे ते पाहून मालकी हक्काचे स्वरूप कळू शकते तसाच ’नॉमिनी’ वा ’नवीन खरेदीदार’ असा शेरा असल्यास ’सोसायटी शेअरसर्टिफिकेट’चाहि खरेदीदाराला उपयोग होईल.

No comments:

Post a Comment