अध्यक्षाची निवडणूक.

या वर्षी अमेरिकेत अध्यक्षाची निवडणूक व्हावयाची आहे. अमेरिकेच्या घटनेप्रमाणे कोणत्याही व्यक्तीला जास्तीत जास्त दोन वेळा अध्यक्ष होता येते. सध्याचे अध्यक्ष श्री. बरॅक ओबामा यांची पहिली चार वर्षे यंदा संपणार आहेत. ते अर्थातच डेमॉक्रॅटिक पक्षातर्फे पुन्हा निवडणूक लढवणार आहेत. रिपब्लिकन पक्षातर्फे कोण निवडणुकीला उभे राहणार हे ठरायचे आहे. येथे कोणी पक्षाची हाय-कमांड नसते त्यामुळे हायकमांडने नाव कायम करणे व इतरानी (नंदीबैलाप्रमाणे) मान हलवून 'पसंत' म्हणणे असा प्रकार नाही. त्यासाठी पक्षांतर्गत निवडणूक प्रक्रिया असते. ती सध्या सुरू आहे व तो वर्तमानपत्री व इतर चर्चेचा विषय आहे.
उमेदवाराची निवड प्रथम राज्य-पातळीवर होत असते. ५० संस्थानांमधे क्रमाक्रमाने पक्षसभासदांकडून उमेदवाराची निवडणूक होते. त्यासाठीहि जोरदार प्रचार सर्व उमेदवारांकडून केला जातो. एकमेकांच्या उखाळ्या-पाखाळ्या, उणीं-दुणीं, काढलीं जातात. जाहिराती, टीव्ही वरील वादविवाद, लहानमोठ्या सार्वजनिक सभा, असा प्रचाराचा जबरदस्त धुरळा उडत असतो.एकेका स्टेटचा निर्णय ठरत जाईल तसा या सगळ्याला ऊत येत असतो. पैसा प्रचंड प्रमाणावर खर्च केला जातो. येथे राजकीय पक्ष वा उमेदवार याना व्यक्तिशः वा कंपनीपातळीवर देणग्या देण्याबाबत स्पष्ट नियम आहेत. त्यातून अनेक पळवाटाहि काढल्या जातात. मोठ्या कंपन्या खर्च करतात तो अर्थातच उगाचच नव्हे. आपल्या पसंतीचा उमेदवार निवडून आल्यावर त्याची किंमत पुरेपूर वसूल केली जाते! हे सर्व जनतेलाहि पूर्ण माहीत आहेच!
रिपब्लिकन पक्षाच्या उमेदवारपदासाठी सुरवातीला ४-५ नावे समोर होती. पण पहिल्या एक-दोन स्टेट्सच्या निकालांनंतर बहुतेकानी माघार घेतलेली दिसते. आता न्यूट गिंग्रिच व मिट रॉमने ही दोनच नावे शिल्लक आहेत. रिपब्लिकन पक्ष हा पुराणमतवादी व भांडवलदारांचा पक्ष मानला जातो. हे दोघेहि वर्षनुवर्षे पक्षकार्य केलेले आहेत. गिंग्रिच हे पूर्वी कॉन्ग्रेसचे सभापति होते. सुरवातीला एक-दोन स्टेट्समध्ये ते मागे पडले. मग त्यांच्या एका जुन्या मित्राने त्यांच्या निवडणूक फंडाला 'भरघोस' देणगी दिली. पुढच्या स्टेटच्या साठी मग गिंग्रिचच्या पाठीराख्यानी कंबर कसली. खूप पैसा खर्च केला, जोरदार प्रचार केला. तिसर्‍या स्टेटमध्ये गिंग्रिच जिंकले. त्यांचा हा जुना मित्र कोण आहे? त्याचा मुख्य व्यवसाय जगभर कॅसिनो चालवणे हा आहे! लास-व्हेगास येथे त्याचा प्रचंड कॅसिनो व कन्व्हेन्शन सेंटर आहे. इतरत्रहि अनेक आहेत. त्याने जॉर्डनचे राजे हुसैन याना एकदा जॉर्डनमध्ये कॅसिनो चालू करण्यासाठी परवानगी मागितली होती! तो ज्यू आहे व इस्रायलचा जबरदस्त पाठीराखा आहे.
मिट रोमने हे ख्रिस्ती धर्मातील एक पंथ 'मॉर्मॉन', या पंथाचे आहेत. सर्वसाधारण ख्रिस्ती (प्रॉटेस्टंट किंवा कॅथॉलिक) समाजाला मॉर्मॉन पंथ फारसा प्रिय नाही. तो जीर्णमतवादी लोकांचा पंथ आहे. एक चर्चा वाचली त्यात मॉर्मॉन पंथावर मुख्य टीका होती ती ही कीं तो पंथ 'न स्त्री स्वातंत्र्यमर्हति' असे मानणारा आहे! स्त्रियांना धर्मगुरु होता येत नाही. कुटुंबात स्त्रीचे स्थान दुय्यमच असते. हल्लीहल्लीपर्यंत त्यांच्यात बहुपत्नीत्वाला मान्यताच नव्हे तर प्रतिष्ठाहि होती! आता पंथ प्रमुखानी येथील कायद्यांचा मान राखण्यासाठी (नाइलाजाने) बहुपत्नीत्वाची मान्यता रद्द केली आहे. तरी चोरून मारून मॉर्मॉन पंथीयांच्या वस्त्यांमध्ये बहुपत्नीत्व (पत्न्यांच्या सहमतीने!) अभिमानाने पाळले जाते! अर्थात एकाच पत्नीला कायदेशीर स्थान असते. इतर 'अशाच' असतात. (त्याना ते चालते!)मिट रोमने याना उमेदवार निवडले तर अध्यक्षीय निवडणुकीत त्यांचा मॉर्मॉन पंथ त्याना कदाचित अडचणीचा ठरूं शकेल!