कालगणना - पुन्हा एकदा

आधीचा लेख लिहून झाल्यावर सहज कुतूहल म्हणून इतर कालगणनांचा शोध केला. ज्यू हा धर्म खूप जुना तेव्हां त्यांची कालगणना कशी आहे हे पाहिले तेव्हा कळले कीं तेही आपल्याप्रमाणे चांद्र वर्ष मोजतात. चांद्रवर्ष व सौरवर्ष यांत बराच फरक आहे त्यामुळे मेळ घालण्यासाठी तेहि अधिकमासाचा वापर करतात. मात्र त्यांच्या पद्धतीत फक्त वर्षाचा शेवटचा महिना हाच अधिकमहिना होतो. त्याचे नाव Adar असे आहे. त्यामुळे ज्या वर्षी अधिकमहिना घ्यायचा असेल त्यावर्षी Adar 1 and Adar 2 असे दोन महिने असतात. त्यातील पहिला अधिक व दुसरा निज असे आपल्याप्रमाणेच असते. १९ वर्षांच्या एका Cycle मध्ये ७ ठरलेल्या वर्षांमध्येच अधिक महिना मोजला जातो. या पद्धतीने, चांद्र व सौर वर्षांचा मेळ बर्‍याच अंशीं जुळवला जातो. हे थोडेफार मी पूर्वीहि वाचले होते. मात्र मला मुख्य कुतूहल होते ते म्हणजे ज्यू लोक कोणता 'शक' पाळतात. असे वाचावयास मिळाले कीं त्यांची वर्षगणना ईश्वराने सृष्टीची निर्मिति केली त्याचे एक वर्ष आधीआसून सुरू होते! म्हणजे ईश्वराने ०००२ साली सृष्टि निर्माण केली. आता २३ सेप्टेंबर २००६ रोजी त्यांचे ५७६७ साल सुरू झाले. व ८ सेप्टेंबर २०४० ला ५८०१ साल सुरू होईल! म्हणजे त्यांच्या धर्मकल्पनांप्रमाणे सृष्टीची निर्मिति फार जुनी नाही! पूर्वी इसवी सनाला A. D. (Anno Domini) म्हणत हे आठवत असेल. मात्र आता Jan. 11, 2015 (C. A. - Common Era) असे म्हणतात. ज्यूंच्या वर्षापुढे A.M. (Anno Munde) असे लिहितात. आपल्याला माहीत आहेच कीं इस्लाम प्रमाणे कालगणना पैगंबरांनी मक्केहून मदिनेला प्रयाण केले तेव्हापासून सुरू होते. त्याला हिजरी सन असे म्हणतात. तेहि चांद्र वर्ष मानतात मात्र अधिक महिन्याची तरतूदच नसल्यामुळे इस्लामी महिने दरवर्षी ८-१० दिवस लवकर सुरू होतात. दर ३५-३७ वर्षानी महिन्याचा प्रारंभ स्वस्थानावर येतो. वर्षारंभ वा सणवार आणि ऋतु यांचे नाते काही नाही. त्याना त्यात काही अडचण वाटत नाही. जगात इतर अनेक संस्कृति होऊन गेल्या. इतर अनेक वर्षगणना व 'शक' असतील. पण जगभर आता C.A. हाच 'शक' सर्वमान्य झाला आहे.