धार्मिकता आणि ज्यू धर्मीय.

कट्टर धार्मिकता म्हटली कीं आपल्याला मुसलमान धर्म आठवतो. पण ज्यू धर्मीय किंवा जेझुईट हे काही कमी कट्टर नसतात! यासंबंधातील दोन हकिगती वाचनात आल्या.
न्यूयॉर्क मेडिकल कॉलेज अशी १८६० सालापासूनची एक जुनी शैक्षणिक संस्था आहे. सुरवातीपासून तिचा लौकिक चांगला आहे. स्त्रिया आणि परदेशातून अमेरिकेत आलेल्या समाजातील व्यक्ति यांना येथे सुलभपणे प्रवेश मिळत असे. येथील विद्यार्थी इतर मोठ्या कॉलेजांतून पुढील शिक्षण घेत असत. १९७० साली आर्थिक अडचणींमुळे हे कॉलेज न्यू यॉर्क मधील कॅथॉलिक पंथाच्या आश्रयाला गेले. मात्र तरी ते थोडेबहुत स्वातंत्र्य टिकवून होते व कॅथॉलिक पंथाचा प्रभाव रोजच्या कामकाजावर नव्हता. Touro नावाची एक ज्यू लोकांची शिक्षणसंस्था आहे. ती संस्था इतर क्षेत्रात शैक्षणिक कार्य करते. त्यानी आता हे कॉलेज ताब्यात घेतले आहे आणि त्यांच्या कट्टर धार्मिकतेचा प्रभाव कॉलेजच्या रोजच्या कामकाजावर दिसूं लागला आहे.
कॉलेज कॅथॉलिक चालवत असले तरी तेव्हां जिकडे-तिकडे ख्रिस्ताचे पुतळे, क्रॉस असा प्रकार नव्हता त्यामुळे ज्यू चालक आल्यावर ते काढावे लागले नाहीत. कॉलेजमध्ये एक चॅपेल होते पण तेही मान्यताप्राप्त नव्हते त्यामुळे ते बंद करावे लागले नाही. मुख्य बदल कॅंटीन्सच्या स्वयंपाकघरात झाले आहेत. ज्यू लोकांना एका विशिष्ट प्रकारे कत्तल केलेया प्राण्याचेच मांस खाण्याची परवानगी आहे. त्याला 'कोशर' मांस म्हणतात. हॅमहि त्याना चालत नाही. परिणामी, किचनचे दोन भाग केले गेले. एका भागातील सर्व जुनी यंत्रसामुग्री काढून टाकली किंवा गॅस टॉर्चने जाळून 'शुद्ध' करून घेतली. मग तेथे ज्यू ना चालणारे पदार्थ बनू लागले. किचनच्या दुसर्‍या भागात इतराना हवे असणारे पदार्थ बनतात. ज्यूना दुधाचेहि वावडे आहे त्यामुळे ज्यू भागात त्याचाहि वापर नाही! चहा - कॉफी घेणारानी एकदा त्यात दूध घातले तर तीं भांडीं ज्यू किचनमध्ये परत जाऊ शकत नाहीत! आतां बोला! या कॉलेजमध्ये शिकायचे तर इतरधर्मीयाना हे सर्व नियम पाळावेच लागतात. पण कॉलेजची फी कमी आहे त्यामुळे विद्यारथ्यांचा तोटा नाही!
दुसरी बातमी अशीच मजेशीर आहे.
न्यू यॉर्क मध्ये सर्वत्र उंच इमारती आहेत आणि लिफ्ट वापरण्याला पर्याय नाही. लिफ्टमध्ये शिरलो कीं आपण आपल्याला पाहिजे त्या मजल्याचे बटण दाबतो म्हणजे त्या मजल्यावर लिफ्ट थांबते आणि आपण बाहेर पडतो कारण आपण काही ज्यू नाही! मुसलमानांच्या शुक्रवार पेक्षा, ख्रिश्चनांच्या रविवार पेक्षा वा हिंदूंच्या एकादशी-चतुर्थी पेक्षा ज्यूंचा शनिवार ( त्यांचा सॅब्बाथचा दिवस) फार कडक असतो. त्या दिवशी काय काय करायचे नाही याबद्दल अनेक नियम आहेत. त्यात एका नियमाप्रमाणे असे काही करायचे नाहीं कीं ज्यामुळे ठिणगी उडेल! लिफ्टचे बटण दाबल्याने ठिणगी उडते (म्हणे) त्यामुळे शनिवारी लिफ्टचे बटण दाबायचे नाही! (मग घरातले विजेचे दिवे लावायचे-बंद करायचे नाहीत की काय माहीत नाही!)ज्या इमारतीमध्ये पुष्कळ प्रमाणावर ज्यू लोक रहात असतील तेथे शनिवारी एखाददुसरी लिफ्ट नेहेमीप्रमाणे चालू ठेवली जाते आणि इतर लिफ्टमध्ये दर शुक्रवारी सूर्यास्तापासून शनिवारी सूर्यास्तापर्यंत (सॅब्बाथ काळ), अनेक प्रकार केले जातात. एखादी लिफ्ट वर-खाली जाताना सर्व वेळ प्रत्येक मजल्यावर आपोआप थांबते. म्हणजे तुम्ही २० व्या मजल्यावर रहात असाल तर १-२-३ करत विसावा मजला येईपर्यंत लिफ्टमध्ये आराम करायचा! उतरताना त्या-उलट! त्या दुसरी एखादी लिफ्ट तळमजल्याहून निघाली कीं सरळ सर्वात वरच्या मजल्याला जाते व खाली येताना प्रत्येक मजल्यावर थांबते. ती अगदीं टॉपला राहणारांच्या सोईची! लिफ्टला चालक असला आणि तो तुम्हाला ज्यू म्हणून ओळखत असला आणि त्याला तुमचा मजला ठाऊक असला तर तो तुम्हाला योग्य मजल्यावर सोडीलच. काहीहि होऊदे पण लिफ्टचे बटण दाबायचे नाही! मी ज्यू असतो तर काय केले असते कोणास ठाऊक!